Integrowane zwalczanie komarów
Integrowane zwalczanie komarów, w którym wiodącą rolę odgrywają mikrobiologiczne larwicydy, to racjonalne połączenie wszystkich dostępnych metod kontroli w sposób najbardziej efektywny, ekonomiczny i bezpieczny w celu utrzymania populacji komarów na akceptowalnym poziomie, a nie ich całkowitej eradykacji. Najczęściej włączane, uzupełniające sposoby kontroli liczebności komarów, stosowane w realizacji integrowanego zwalczania komarów to metody chemiczne, fizyczne i biologiczne. Aplikacja chemicznych adultycydów przeciwko osobnikom dorosłym jest nadal najczęściej stosowaną z metod ograniczania liczebności imagines (osobników dorosłych). Opryski wykonuje się wewnątrz budynków (preparatem opryskuje się ściany) lub na powierzchnię moskitier, co odstrasza i wypłasza komary z budynków, bądź zabija je wskutek kontaktu z preparatem. Opryski na terenach otwartych, przeciwko latającym lub odpoczywającym osobnikom komarów, wykonywane są zwykle w przypadku stwierdzenia masowego występowania imagines, np.: z gatunków popowodziowych. Aplikację taką przeprowadza się w czasie największej aktywności Culicidae (o zmroku lub o świcie) – więcej o chemicznej kontroli liczebności komarów przeczytasz tutaj. Metoda ta przynosi efekty tylko na krótki okres czasu i w przypadku występowania w populacji dużej liczby osobników zdolnych do migracji na znaczne odległości, zauważalny efekt redukcji populacji może być tylko chwilowy. Preparaty chemiczne aplikowano także do wody w przypadku, gdy zbiornik wodny jest miejscem wylęgu komarów. Obecnie jednakże unika się tego typu działań, ponieważ standardowe insektycydy wykazują bardzo szerokie spektrum działania, nie tylko na stawonogi, ale także w obrębie organizmów wyższych (ryby i płazy), co skutkuje znacznym zubożeniem różnorodności biologicznej na obszarach, gdzie są stosowane.
Jednym z podstawowych etapów umożliwiających realizację oraz sprawne wdrażanie integrowanych metod zwalczania komarów jest kartowanie oraz stworzenie komputerowej bazy danych o miejscach rozwojowych komarów. Kartowanie zapewnia informację o lokalizacji, rozmiarze i produktywności każdego z miejsc rozwojowych komarów. Podczas mapowania, równolegle prowadzone są też badania mające na celu określenie składu gatunkowego i wielkości populacji komarów na danym obszarze. Opisuje się każde z odnalezionych miejsc rozwoju komarów, bada się jego produktywność oraz dynamikę populacji. Ostatnim krokiem, w celu wykonania odpowiedniego mapowania miejsc rozwoju Culicidae, jest opisanie warunków ekologicznych (częstość pojawiania się wody na danym obszarze lub częstość wezbrań na terenach zalewowych, szata roślinna, występowanie naturalnych wrogów).
Jak powinno wyglądać odkomarzanie gminy i powiatu?
W kontroli liczebności komarów na szeroką skalę (np. na obszarze całej gminy, powiatu) należy scharakteryzować czynniki biotyczne i abiotyczne. Ważnym aspektem jest migracja komarów, a to wiąże się z oznaczeniem gatunków, które są przedmiotem kontroli. Wiedza o gatunkach występujących na danym obszarze pozwala na odpowiednie dostosowanie skali działań do zdolności migracyjnych różnych gatunków oraz miejsca rozwoju komarów. Dla przykładu, gatunek popowodziowy Ae. vexans jest w stanie pokonać dystans 20-24 km/dobę, gatunek synantropijny, rozwijający się głównie w sztucznych zbiornikach wodnych, Cx. p. pipiens pokonuje w ciągu doby odległości rzędu kilkuset metrów. Już taka podstawowa wiedza pozwala dostosować narzędzia i skalę działań do aktualnych potrzeb. W przypadku Cx. p. pipiens wystarczy przeprowadzenie oprysku mikrobiologicznego przeciwko larwom komarów w miejscach ich rozwoju i w okolicznych zbiornikach wodnych, a także oprysk chemiczny w buforowej strefie 500 – 1 000 metrów od miejsc wylęgu, aby znacznie zredukować uciążliwość generowaną przez ten gatunek. W przypadku Ae. vexans oprysk miejsc rozwoju i najbliższego sąsiedztwa nie przyniesie spodziewanych efektów. W tym wypadku działania muszą zostać podjęte na dużo większym obszarze. Potencjalna produktywność miejsca wylęgu, która informuje o potencjale reprodukcyjnym samic gatunków popowodziowych odnośnie składania jaj na powierzchnię gleby terenów zalewowych lub na powierzchnię wody (pozostałe gatunki) określa potencjalną i aktualną liczebność populacji komarów, która powinna być kontrolowana.
Warunki klimatyczne i hydrologiczne, czyli wahania poziomu wód, ilości opadów, temperatury oraz inne warunki atmosferyczne mają wpływ na rozwój fauny komarów i dynamikę ich populacji. Istnieje potrzeba aktualnej wiedzy o stadium rozwojowym Culicidae oraz tempie rozwoju populacji na kontrolowanym obszarze w celu zastosowania mikrobiologicznego preparatu zwalczającego larwy komarów w odpowiednim czasie (poczwarki nie odżywiają się, więc zbyt późno wykonana aplikacja nie przyniesie efektu). Długość działania preparatu, wynika z czasu jego dezaktywacji w różnych warunkach termicznych oraz w zależności od zanieczyszczenia wody materią organiczną. Znajomość preparatu i substancji czynnej pozwala przewidzieć, po jakim czasie będzie niezbędny kolejny oprysk. Dostosowanie odpowiedniej techniki aplikacji, a więc zastosowanie różnych narzędzi do zaaplikowania preparatu zależy od warunków ekologicznych danego miejsca.
Warunki niezbędne do wdrożenia integrowanego zwalczania komarów
Według wielu autorów skutecznie realizowane integrowane zwalczanie komarów (z dominującym udziałem mikrobiologicznych preparatów) musi być poprzedzone badaniami nad:
– biologią i ekologią występujących na danym obszarze gatunków komarów (np.: rozmieszczenie, dynamika populacji, skład gatunkowy);
– oszacowaniem minimalnej skutecznej dawki mikrobiologicznego larwicydu w warunkach laboratoryjnych i optymalnej dawki biopreparatu na niewielkich powierzchniach testowych w różnych warunkach biotycznych i abiotycznych;
– przetestowanie odpowiedniej techniki aplikacji preparatu w zależności od uwarunkowań terenowych, w jakich będzie prowadzona kontrola liczebności populacji komarów;
– określenie strategii kontroli i sprawdzania wyników przeprowadzonych testów;
– szkolenie personelu odpowiedzialnego za wykonywanie zabiegów z użyciem mikrobiologicznych larwicydów oraz kontrolę skuteczności i jakości wykonywanych oprysków;
– wypełnienie formalności wiążących się z możliwością zastosowania biopreparatów na szeroką skalę, zdobycie pozwoleń i opinii od władz lokalnych, kontroli Stacji Sanitarno Epidemiologicznej, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska lub innych jednostek, w zależności od obszaru, na którym będą prowadzone działania.