Dlaczego komary nas kłują?

Według różnych autorów najstarsze notowane „prawdziwe” komary odnajdowane są w bursztynie kanadyjskim pochodzącym z kredy górnej (od 145,0 ± 0,8 do 66,0 mln. lat temu). Odnajdowane w bursztynie komary i inne stawonogi są źródłem wielu informacji na temat ewolucji tych organizmów (fot. George Poinar, Jr. Oregon State University). Nie jest tajemnicą, że komary ( Culicidae) należą do rzędu Diptera  (muchówki, dwuskrzydłe), podrzędu Nematocera  (długoczułkie). Obecnie na świecie opisano ponad 3550 gatunków komarów. Znaczna większość fauny komarów żyje w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. W Europie stwierdzono 101 gatunków zgrupowanych w 8 rodzajach. Źródła podają, iż w Polsce występuje 48 gatunków komarów należących do podrodziny  Culicinae i reprezentowanych przez pięć rodzajów:  Aedes, Anopheles, Culex, Culiseta i Mansonia .

W kraju agresywnych wobec człowieka jest 36 gatunków, z których 9 może w sprzyjających warunkach atmosferycznych i hydrologicznych rozmnożyć się do liczebności plagowych. Dzięki wielu mechanizmom adaptacji, takim jak poligeneracyjność, umiejętność wyboru miejsc do złożenia jaj, czy dobrze rozwinięte zdolności migracyjne, komary mają predyspozycje do rozwoju w różnorodnych środowiskach.

Komary są owadami o przeobrażeniu zupełnym. Oznacza to, że stadium larwalne znacznie różni się od osobnika dorosłego. W przypadku komarów pierwsze trzy stadia cyklu rozwojowego (jaja, larwy i poczwarki) rozwijają się w środowisku wodnym. Dojrzałe samce i samice doskonale latają i prowadzą lądowy tryb życia. Często skrywają się na terenach zielonych, w zadrzewieniach. Jaja krajowych gatunków komarów są składane przez samice w różnych, starannie wybieranych wilgotnych miejscach.

Komary nie tolerują zbiorników wodnych o dużym falowaniu i szybkim nurcie wody, stąd próżno szukać larw i poczwarek w uregulowanych rzekach i wszędzie tam gdzie dzienna fluktuacja wody jest znaczna. Komary unikają zbiorników głębokich, w których mogą występować ich naturalni wrogowie.  Miejsca rozwoju larw komarów to głównie różnego typu zbiorniki wody stojącej. Spotkamy je w rozlewiskach, kałużach, rowach, wśród przybrzeżnej roślinności na płyciznach jezior i stawów, a nawet w wypełnionych wodą dziuplach. Samice  Culex pipiens chętnie wybierają niewielkie sztuczne zbiorniki wodne. Już niewielka objętość wody opadowej, roztopowej lub kranowej, wystarczy by stworzyć larwom dogodne środowisko do rozwoju. Często larwy spotykane są w wiaderkach, beczkach i innych pojemnikach na deszczówkę, zapchanych rynnach i zużytych oponach.

Wolno płynące wody stwarzają dogodne warunki dla bytowania komarów z rodzaju Anopheles . Komary z tego rodzaju preferują czystsze wody w porównaniu z innymi gatunkami, które nierzadko rozwijają się w wodach zanieczyszczonych ściekami komunalnymi.

Miejscem rozwoju gatunków popowodziowych są obszary, które cechują się okresowym zalewaniem przez wzbierające wody rzek. Wiele takich obszarów znajduje się w dolinach dużych rzek. Gatunkami rozwijającymi się w takich miejscach są  Aedes vexans, Oc. sticticus i Oc. rossicus. Samice gatunków Culex, Culiseta, Anopheles  i Mansonia składają jaja głównie na powierzchni wody. Niektóre gatunki, jak  Oc. geniculatus i  An. plumbeus składają jaja w różnego rodzaju dziuplach drzew. Zadziwiające jest to, iż wybierając tak specyficzne miejsca do rozwoju biorą pod uwagę zmienność wielu czynników, jak np. długotrwałość istnienia takiego zbiornika wody.

Z kolei inny gatunek, Culex pipiens  może rozwijać się w silnie zanieczyszczonych wodach. Ma on doskonałe warunki do rozwoju nawet w bardzo zanieczyszczonych wodach. W czasach kiedy funkcjonowały wrocławskie Pola Irygowane, czyli oczyszczalnia ścieków wykorzystująca naturalne procesy oczyszczania wody w trakcie infiltracji glebowej, Culex pipiens miał tam doskonałe warunki do rozwoju. Larwy tego gatunku były odnajdowane w bardzo dużej liczbie w rowach doprowadzających ścieki na łąki i stagnujących rozlewiskach łąkowych. Gatunek ten zawsze odnajdowany jest w rowach melioracyjnych, do których nielegalnie odprowadzane są ścieki. Krajowy komar  Culex pipiens biotyp molestus  może lęgnąć się cały rok pod warunkiem, iż temperatura wody, w której się rozwija nie spadnie poniżej 14 stopni Celsjusza.